যোৱা সংখ্যাৰ পিছৰ পৰা……………………… (পটভূমি-২ চলি আছিল)
ইমাম হুছেইন (ৰাঃ)ৰ মক্কালৈ আগমন :
ইমাম হুছেইন (ৰাঃ) মদীনাত নিৰাপদ আৰু নিৰাপদ অনুভৱ কৰা নাছিল। মদীনাৰ ৰাজ্যপালজনে (গৱৰ্ণৰ) তেওঁক বাৰে বাৰে বাৰ্তাবাহকৰ যোগেদি ৰাজদৰবাৰত মাতি আছিল । অৱশেষত ইমাম হুছেইন (ৰাঃ) সকলো পৰিয়ালক কলে, সাজু হওঁক, আমি মক্কালৈ যাত্ৰা কৰিম। সিদ্ধান্ত অনুসৰি তেওঁ শৈশৱৰ স্মৃতিৰে ভৰা প্ৰিয় ভূমি, বিশেষকৈ প্ৰিয় নবী ছাঃ ৰ মৰম আৰু মৰমৰ কেন্দ্ৰস্থল পৱিত্ৰ মদিনা চহৰ, বুকুত পাহাৰৰ দৰে কষ্ট লৈ এৰি পৱিত্ৰ মক্কালা প্ৰব্ৰজন কৰে পৰিয়ালৰ সৈতে শ্বাবান মাহৰ ৪ তাৰিখ ৬০ হিজৰীত।
হিজৰত (মদিনা ত্যাগ কৰাৰ) সময়ত পবিত্ৰ মুখত আল্লাহৰ বাণী পাঠ হৈ আছিল, যাৰ অৰ্থ-
‘তেওঁ সেই (চহৰৰ) চহৰৰ পৰা ভয়তে ওলাই আহিছিল। অপেক্ষা কৰি, কি হ’ব নাজানো! তেওঁ ক’লে, “হে মোৰ প্ৰভু, মোক এই অত্যাচাৰী গোটৰ পৰা ৰক্ষা কৰা।” (ছুৰা আল-কাছাছ: ২০)।
তেওঁ যেতিয়া মক্কা মুকাৰ্ৰামাত প্ৰৱেশ কৰিছিল তেতিয়া তেওঁ কোৰআন আল-কৰিমৰ আয়াতবোৰ সকাহবোধেৰে পাঠ কৰিছিল।
◼️ কুফাবাসীৰ আমন্ত্রণ :
হযৰত আলী (ৰাঃ) ৰ খিলাফতকালত মদীনা ৰ পৰা কুফাত ৰাজধানী স্থানান্তৰিত কৰিছিল। ফলত তেওঁৰ অনুৰক্তসকলে তাতে বসতি স্থাপন কৰিছিল। আমীৰে মুআৱিয়া (ৰাঃ)- ৰ শাসনকালতো ইমাম হোছাইন (ৰাঃ) ক কুফাত আমন্ত্রণ জনোৱা হৈছিল।
যি মাত্র মুআৱিয়া (ৰাঃ) ৰ ইন্তেকাল হল আৰু ইমাম হুছাইন ৰাঃ , আবদুল্লাহ ইবনে যোবাইৰ ৰাঃ আৰু আবদুল্লাহ ইবনে ওমৰ (ৰাঃ) ৰ ফালৰ পৰা ইয়াযীদৰ বাইয়াত (আনুগত্যৰ শপতগ্ৰহণ) অস্বীকাৰ কৰাৰ সংবাদ কুফাবাসিয়ে জানিব পাৰিলে, তেতিয়া কুফাৰ সকলো ভক্ত চুলাইমান ইবনে ছাৰদ আল খোযায়ীৰ ঘৰত একত্রিত হল। মুহাম্মদ ইবনে বিশ্বিৰ ৰাঃ এ বর্ণনা কৰে,
‘সকলো শ্বিয়া, চুলাইমান বিন ছাৰদৰ ঘৰত সমবেত হৈ গল আৰু আমীৰে মুআৱিয়াৰ ইন্তেকালৰ কথা আলোচনা কৰি সকলোৱে, আনন্দিত হৈ আল্লাহৰ কৃতজ্ঞতা জনালে। (মাআযাল্লাহ্/ অতি নিন্দনীয়)। তাৰ পিছত চুলাইমানে সকলোৰে উদ্দেশ্যে কৰি কলে,
‘ মুআৱিয়াৰ অৱসান হৈছে, আৰু ইমাম হুছাইন ইয়াযীদৰ বাইয়াত প্রত্যাখ্যান কৰি মক্কাত গুচি গৈছে। আৰু তোমালোকতো তেওঁৰ (হজৰত হুছাইন ৰাঃ ) আৰু তেওঁৰ আব্বাজানৰ (হজৰত আলী ৰাঃ ৰ) শ্বিয়া (ভক্ত)। তোমালোকে ভালকৈ জানি লোৱা, যদি তোমালোকে তেওঁৰ শক্ৰৰ বিৰুদ্ধে জিহাদ (যুদ্ধ) কৰিবলৈ সক্ষম হোৱা, তেন্তে তেওঁৰ ওচৰলৈ লিখিতভাৱে প্ৰকাশ কৰা। যদি নিজৰ দুর্বলতা আৰু সাহসৰ অভাৱ বোধ কৰা, তেন্তে তেওঁক ফাকি নিদিবা।’
সকলোৱে সমস্বৰে কলে, ‘নহয়, আমি তেওঁক ফাকি নিদিও; আমি তেওঁৰ শত্রুসকলৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ কৰিম আৰু তেওঁৰ কাৰণে নিজৰ জীৱম উৎসর্গ কৰিম।’
চুলাইমানে কলে, ‘তেন্তে লিখা! তেতিয়া সিহঁতে তেওঁৰ উদ্দেশ্যে (হজৰত হুছাইন ৰাঃ লৈ) চিঠি লিখিলে।’ (তাবাৰী, ৬/১৯৭)।
কুফাৰ পৰা চিঠিপত্র আৰু আমন্ত্রণকাৰীৰ সংখ্যা দিনে দিনে বাঢ়ি গৈছিল। মোল্লা বাকি (ইতিহাসবিদ) ৰ মজলিছীৰ বর্ণনা মতে, ‘শ্বিয়াসকলৰ ফালৰ পৰা বাৰ হাজাৰ চিঠি ইমাম হুছাইন (ৰাঃ) ৰ ওচৰত জমা হৈছিল।’ (জালাউল উয়ূন, ২/১৩৯)।
ইমাম হুছাইন (ৰাঃ) চিঠিৰ প্রাপ্তিস্বীকাৰ আৰু কুফাবাসীৰ ওচৰত উত্তৰত লিখিলে,
‘মই আপোনালোকৰ সকলো চিঠি দূত মাৰফত অবগত হলো। আপোনালোকৰ কোনো ইমাম নাই; মই যাতে অতি সত্বৰ আগমন কৰো। আপনালোকৰ ওচৰত নিজৰ আপোন খুৰাৰ লৰা (ভাই) মুছলিম ইবনে আকীলক প্রেৰণ কৰিছো, তেওঁ দিয়া তথ্যৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি মোৰ আগমনৰ সিদ্ধান্ত নির্ভৰ কৰিব।’ (জালাউল উয়ূন, ২/২৪০)।
◼️ মুছলিম ইবনে আকীলৰ কুফালৈ আগমন :
এইধৰণে বাৰম্বাৰ চিঠি পোৱাৰ পিছত মক্কাত থকা ইমাম হুছাইন (ৰাঃ) ৰ নির্দেশক্রমে হযৰত মুছলিম ইবনে আকীল তেওঁৰ দু’জন পুত্ৰ মুহাম্মদ আৰু ইব্ৰাহীমক লৈ কুফাত উপস্থিত হল। ইৰাকৰ কুফা চহৰৰ পথপ্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ দুজন ব্যক্তিক লগত লৈ লৈছিল। কিন্তু বাটত পানীৰ অভাৱত এজন মৃত্যুৰ মুখত পৰে। ইয়াৰ পৰাই এই যাত্ৰা সামৰি উভতি যাবলৈ হজৰত ইমাম হুছেইন ৰাঃ ৰ অনুমতি বিচাৰি চিঠি লিখে। কিন্তু তেওঁৰ পৰা অনুমতি নাপাই অৱশেষত কুফাত উপস্থিত হয়।
তাতে কুফাবাসিসকল তেওঁৰ অপেক্ষাত ৰৈ আছিল। তেওঁ মুখতাৰ বিন আবু উবাইদা, আন ইতিহাসবিদৰ মতে ইবনে আওচাজাৰ ঘৰত অৱস্থান কৰিলে। কুফাবাসী সকলৰ প্ৰাণ-ধন কোৰবান (ত্যাগ) কৰাৰ ঘোষণা আৰু আৱেগ উচ্ছাসত তেওঁ আপ্লুত হৈ গল।
কুফাত থাকি ইমাম হুছাইন (ৰাঃ) ক মুছলিম ইবনে আকীলে চিঠিৰ দ্বাৰা জনালে যে ,
‘ইতিমধ্যে মোৰ হাতত ১২ হাজাৰ লোক বাইয়াত (আপোনাৰ আনুগত্য স্বীকাৰ কৰিছে) হৈছে। এতিয়া অৱস্থা পূৰ্ণভাৱে অনুকূল, আপুনি কুফালৈ আগমন কৰক; যাতে সমগ্ৰ মুছলিম জাতিয়ে ইয়াযীদৰ ছল চাতুৰী আৰু চক্ৰান্তৰ পৰা ৰক্ষা পায় আৰু মানুহে এজন প্ৰকৃত ইমাম তথা ন্যায়নিষ্ঠ যথার্থ খলীফাৰ বাইয়াতৰ সৌভাগ্য অর্জন কৰিব পাৰে আৰু দ্বীনে হকৰ প্ৰতি সহায়ক হয়।’
আনফালে ইয়াযীদৰ একান্ত সহযোগী আবদুল্লাহ ইবনে মুছলিম আৰু উমাৰা ইবনে ৱালিদ ইয়াযীদক মুছলিম ইবনে আকীলৰ আগমন আৰু সাধাৰণ লোকৰ তেওঁৰ প্রতি বিপুল ভক্তি-প্রেমৰ কথা, প্রথমে কুফাৰ গৱৰ্ণৰ নুমান ইবনে বশ্বীৰ ৰহ ক জনায় কিন্তু তাৰ পৰা কোনো ধৰণৰ সহাৰি নাপাই অৱশেষত সম্পূৰ্ণ ঘটনা ইয়াযীদক অৱগত কৰে।
ইয়াযীদে খবৰ পাই বৰ চিন্তিত হৈ পৰে। লগে লগে তাৰ বন্ধুসকল বিশেষকৈ নিজৰ মুক্তিকৃত গুলাম চৰহোনৰ পৰামর্শক্রমে কুফাৰ গভর্নৰ (ৰাজ্যপাল) নুমান ইবনে বশ্বীৰক বৰ্খাস্ত কৰি বছৰা চহৰৰ গভর্নৰ পাষণ্ড হৃদয়ৰ অধিকাৰী উবাইদুল্লাহ ইবনে যিয়াদক (অপছন্দ থকা সত্বেও) বছৰাৰ সৈতে কুফাৰ গভর্নৰৰ দায়িত্বও প্রদান কৰি মুছলিম ইবনে আকীলক হত্যাৰ নিৰ্দেশ দিয়ে। (এয়াই হল ইতিহাসৰ সৰ্ববৃহৎ কলা ঘটনাৰ আৰম্ভণি)
ইবনে যিয়াদ ৰাতিৰ আন্ধাৰত ছলনা কৰি কুফাত গমন কৰি কুফাবাসিসকলৰ প্রতি কঠোৰ ফৰমান (নিৰ্দেশনা) জাৰি কৰিলে,
ইফালে ইয়াযীদে কুফাত উপস্থিত হয়েই ঘৰে ঘৰে নিৰ্দেশনা জাৰি কৰিলে “কোনেও যাতে মুছলিম ইবনে আকীলক (ৰাঃ) আশ্রয়-প্রশ্রয় নিদিয়ে আৰু ইমাম হুছাইন (ৰাঃ)ৰ পক্ষত তেওঁৰ হাতত বাইয়াত গ্রহণ নকৰে।
তাৰ নির্দেশানুযায়ী কুফাৰ লোকসকলে এজন এজনকৈ মুছলিম ইবনে আকীল (ৰাঃ) ৰ সঙ্গ ত্যাগ কৰিব ধৰিলে।
অৱশেষত নানা কূটকৌশলৰ দ্বাৰা ইবনে যিয়াদে তিনি হাজাৰ দিৰহমৰ দ্বাৰা এজন গুলামক মুছলিম ইবনে আকীলৰ ঠিকনা বিচাৰি উলিয়াবলৈ পঠোৱাত, হানী নামৰ এজন ব্যক্তিৰ ঘৰত (আওচাজাৰ ঘৰৰ পৰা স্থানান্তৰিত হৈছিল) মুছলিম ইবনে আকীলক বিচাৰি পালে। মুছলিম ইবনে আকীলে তেওঁৰ ঘৰৰ মালিক হানীৰ গ্ৰেপ্তাৰ আৰু চাৰিওফালে হুলস্থুলীয়া পৰিবেশ চাই পৰিস্থিতিৰ উমান পাইছিল। গতিকে লগে লগে কুফা চহৰত ঘোষণা কৰি ৪০ হাজাৰ লোকক জমা কৰি এক বৃহৎ সৈন্যৰ দল লৈ ইবনে জিয়াদৰ লগত যুদ্ধ কৰিবলৈ প্ৰস্তুত হল। কিন্তু ওচৰৰ লোভীয়া, ভয়াতুৰ লোকৰ গাদ্দাৰীৰ ফলত অৱশেষত মুছলিম ইবনে আকীল জিয়াদৰ হাতত গ্ৰপ্তাৰ হল।
ইবনে যিয়াদে ইয়াযীদৰ পূর্ব নির্দেশ মতে মুছলিম ইবনে আকীল (ৰাঃ) ক ৯ জিলহজ্জ, ৬০ হিজৰী তাৰিখে শাসকৰ অট্টালিকাৰ চালত হত্যা (শ্বহীদ) কৰি তেওঁৰ মৃতদেহক বজাৰত মানুহৰ মাজত দলিয়াই দিলে।।
তেওঁৰ শ্বাহাদাতৰ সংবাদ মূহুর্ততে বিয়পি পৰে কুফাত। ইফালে তেতিয়া কুফাত বাস কৰা তেওঁৰ দুই’সন্তান অত্যন্ত অসহায় হৈ পৰে। অৱশেষত ইয়াযীদৰ প্রেতাত্মাসকলে এই নাবালক দুজন সন্তানক মুহাম্মদ আৰু ইব্ৰাহীমকো শ্বহীদ (হত্যা) কৰিলে।
………………… ক্ৰমশঃ
পৰৱৰ্তী পৰ্বত –
▪️ হহজৰত হুছাইন ৰাঃ ৰ কুফালৈ আগমন। ▪️ কাৰবালাৰ ময়দানত ইমাম হুছেইন।
সংকলক- ইচৰা-কলম। সম্পাদনা- এম ইউছুফ কাচিমী (এম.এ., এম.এম,মুফতী)